Atari 8-bit » Pamięci zewnętrzne.
Zasadniczo pamięci zewnętrzne do Atari 8-bit można podzielić na dwie główne grupy: urządzenia pasywne i urządzenia aktywne. O wiele większą grupą są urządzenia aktywne. Te z kolei można podzielić na dwie podgrupy: urządzenia szeregowe i urządzenia równoległe.
1. Urządzenia pasywne - jest do grupa zarezerwowana dla magnetofonów kasetowych. Są to urządzenia w pełni pasywne, a wszelka komunikacja opiera się na sekwencyjnym zapisie i odczycie. Dotyczy to zarówno magnetofonów, które pracują ze standardową prędkością: 600 bit/sek, jak i magnetofonów posiadających systemy turbo, takie jak Turbo 2000 czy Blizzard Turbo, które pozwala na uzyskanie transmisji rzędu 3000 bit/s. Są to zdecydowanie najmniej interesujące urządzenia.
2. Urządzenia aktywne - posiadają wspólną cechę: są obsługiwane przez system w identyczny sposób na poziomie warstwy logicznej, nazwanej w nomenklaturze systemu Atari 8-bit jako SIO. Każde z tych urządzeń, niezależnie od fizycznej realizacji odczytu/zapisu traktują pamięć zewnętrzną jako przestrzeń, gdzie najmniejszym blokiem informacji jest sektor. Na poziomie SIO taki sektor może mieć wielkość do nawet rzędu 32768 bajtów, jednak oprogramowanie wyższej warstwy (np. DOS-y) w wypadku Atari 8-bit wspiera przeważnie sektory o wielkości 128 i 256 bajtów, czasem o wielkości 512 bajtów.
a) urządzenia szeregowe - ich wspólną cechą jest fakt, że komunikują się z komputerem za pomocą magistrali szeregowej, w żargonie Atari 8-bit nazywanej podobnie jak podsystem, który ją obsługuje, czyli SIO. Magistrala ta posiada w przeciwieństwie do RS232 możliwość podpięcia więcej niż 2 urządzeń - magistrala jest protoplastą standardu USB, zresztą jeden z twórców SIO kilkanaście lat później uczestniczył w projektowaniu magistrali USB.
Zasadniczą wadą urządzeń szeregowych jest fakt, że ich podstawową prędkością transmisji jest szybkość 19200 bit/s. Niektóre z nich oferują wyższe prędkości transmisji, jednak z racji specyfiki transmisji szeregowej, prędkość ta musi być zawsze określona i nie pozwala na wykorzystanie pełnych możliwości.
Urządzenia szeregowe również można podzielić na podgrupy. Te podgrupy to:
* stacje dyskietek - najbardziej tradycyjne urządzenia pamięci, głównie opierające się na dyskietkach 5,25". Oferują one prędkości transmisji od 19200 do ok 70000 bit/s, pozwalając na umieszczenie na jednej dyskietce od 180kB danych (po 90kB na każdą ze stron), po 720kB (stacje TOMS 720 i TOMS 710). Ich popularność z biegiem czasu spada z dwóch powodów - po pierwsze są to urządzenia mechaniczne nawet z lat osiemdziesiątych, zatem mechanika może już zawodzić, po drugie - dyskietki 5,25 są już trudno osiągalne.
* emulatory dyskietek - są to zewnętrzne urządzenia, które emulują działanie stacji dyskietek, jednak fizycznie często bazują na zupełnie innych nośnikach pamięci.
Legendarnym już emulatorem stacji dyskietek jest SIO2PC. Jest to prosty interfejs, który umożliwia podłączenie Atari 8-bit poprzez złącze SIO do drugiego komputera (najczęściej PC, ale także Atari ST/Falcon, a nawet Amiga) za pomocą złącza RS232 (COM).
Oprogramowanie na PC (Falconie, Amidze) pozwala emulować napędy dyskowe Atari na przestrzeni dyskowej danego komputera. Z reguły oprogramowanie tego typu oferowało możliwość "mountowania" obrazów dyskietek do Atari 8-bit, dzięki temu na takim komputerze można archiwizować oprogramowanie na Atari 8-bit.
Jednak powoli SIO2PC zdaje się odchodzić do lamusa. Po pierwsze dlatego, że RS232 (COM) we współczesnych komputerach klasy PC (a szczególnie w laptopach) jest standardem zamierającym, a po drugie dlatego, że posiadanie dużego komputera PC, który niekiedy jest kilkukrotnie większy od Atari jako pamięć zewnętrzna jest niezbyt ergonomiczne.
Kolejnym krokiem było rozwiązanie zwane SIO2IDE. Rozwiązanie pozwalało zrezygnować z drugiego komputera, na rzecz prostego interfejsu z dyskiem twardym IDE. Jednak w dalszym ciągu był to emulator image-y dyskowych, który z punktu widzenia systemu operacyjnego Atari 8-bit nie oferował bezpośredniego dostępu do przestrzeni dyskowej. Ciekawym rozwiązaniem był fakt, że bardziej rozbudowane wersje SIO2IDE posiadały gniazdo USB, umożliwiające wygodną komunikację zasobów dysku w SIO2IDE np. z komputerem PC.
Obecnie rekordy popularności biją rozwiązania typu SIO2SD - dzięki zastosowaniu niewielkich gabarytowo kart pamięci, takie urządzenie można bez problemu umieścić wewnątrz Atari 8-bit, nie wspominając o o wiele niższym zapotrzebowanie na ilość energii elektrycznej zasilania.
b) urządzenia równoległe - charakteryzują się potężną szybkością transmisji, tutaj jedynym ograniczeniem jest wydajność procesorów urządzenia i komputera Atari 8-bit. W wypadku Atari 8-bit pozwalają one na osiągi transmisji nawet rzędu 180kbit/s.
Mamy tutaj do czynienia z napędami dyskietek, zarówno 5,25" jak i 3,5" (stacje Karin), jak i dysków twardych (Supra 20MB). Jednak najbardziej godnym uwagi jest interfejs dysku twardzego KMK IDE (oraz jego klony, np. IDEa).
Interfejs ten oprócz wielokrotnie wyższej prędkości transmisji umożliwia także tworzenie dyskietek logicznych/partycji do nawet 4GB/8GB.
Emulatory dyskowe komunikujące się szeregowo posiadają ograniczenie w numeracji sektorów na poziomie liczby 16-bit, co przy rozmiarze sektorów 256 bajtów daje możliwość logicznego adresowania przestrzeni dyskowej do 16MB. KMK IDE, a dokładnie jego BIOS wzbogaca subsystem SIO w Atari 8-bit od dodatkowe możliwości, dzięki czemu jest możliwa adresacja na poziomie 24-bit, a także KMK IDE obsługuje także sektory o rozmiarach 512b, co daje możliwość obsługi na poziomie SIO dysków logczinych/partycji na poziomie do 8GB.
Pomimo, że urządzenia szeregowe i równoległe w wypadku Atari 8-bit używają różnych form komunikacji, to jednak system Atari 8-bit przy pomocy stworzonego bardzo przyszłościowo subsystemu SIO pozwala na niemalże identyczną obsługę tych wszystkich urządzeń, nawet pasywnych magnetofonów.
1. Urządzenia pasywne - jest do grupa zarezerwowana dla magnetofonów kasetowych. Są to urządzenia w pełni pasywne, a wszelka komunikacja opiera się na sekwencyjnym zapisie i odczycie. Dotyczy to zarówno magnetofonów, które pracują ze standardową prędkością: 600 bit/sek, jak i magnetofonów posiadających systemy turbo, takie jak Turbo 2000 czy Blizzard Turbo, które pozwala na uzyskanie transmisji rzędu 3000 bit/s. Są to zdecydowanie najmniej interesujące urządzenia.
2. Urządzenia aktywne - posiadają wspólną cechę: są obsługiwane przez system w identyczny sposób na poziomie warstwy logicznej, nazwanej w nomenklaturze systemu Atari 8-bit jako SIO. Każde z tych urządzeń, niezależnie od fizycznej realizacji odczytu/zapisu traktują pamięć zewnętrzną jako przestrzeń, gdzie najmniejszym blokiem informacji jest sektor. Na poziomie SIO taki sektor może mieć wielkość do nawet rzędu 32768 bajtów, jednak oprogramowanie wyższej warstwy (np. DOS-y) w wypadku Atari 8-bit wspiera przeważnie sektory o wielkości 128 i 256 bajtów, czasem o wielkości 512 bajtów.
a) urządzenia szeregowe - ich wspólną cechą jest fakt, że komunikują się z komputerem za pomocą magistrali szeregowej, w żargonie Atari 8-bit nazywanej podobnie jak podsystem, który ją obsługuje, czyli SIO. Magistrala ta posiada w przeciwieństwie do RS232 możliwość podpięcia więcej niż 2 urządzeń - magistrala jest protoplastą standardu USB, zresztą jeden z twórców SIO kilkanaście lat później uczestniczył w projektowaniu magistrali USB.
Zasadniczą wadą urządzeń szeregowych jest fakt, że ich podstawową prędkością transmisji jest szybkość 19200 bit/s. Niektóre z nich oferują wyższe prędkości transmisji, jednak z racji specyfiki transmisji szeregowej, prędkość ta musi być zawsze określona i nie pozwala na wykorzystanie pełnych możliwości.
Urządzenia szeregowe również można podzielić na podgrupy. Te podgrupy to:
* stacje dyskietek - najbardziej tradycyjne urządzenia pamięci, głównie opierające się na dyskietkach 5,25". Oferują one prędkości transmisji od 19200 do ok 70000 bit/s, pozwalając na umieszczenie na jednej dyskietce od 180kB danych (po 90kB na każdą ze stron), po 720kB (stacje TOMS 720 i TOMS 710). Ich popularność z biegiem czasu spada z dwóch powodów - po pierwsze są to urządzenia mechaniczne nawet z lat osiemdziesiątych, zatem mechanika może już zawodzić, po drugie - dyskietki 5,25 są już trudno osiągalne.
* emulatory dyskietek - są to zewnętrzne urządzenia, które emulują działanie stacji dyskietek, jednak fizycznie często bazują na zupełnie innych nośnikach pamięci.
Legendarnym już emulatorem stacji dyskietek jest SIO2PC. Jest to prosty interfejs, który umożliwia podłączenie Atari 8-bit poprzez złącze SIO do drugiego komputera (najczęściej PC, ale także Atari ST/Falcon, a nawet Amiga) za pomocą złącza RS232 (COM).
Oprogramowanie na PC (Falconie, Amidze) pozwala emulować napędy dyskowe Atari na przestrzeni dyskowej danego komputera. Z reguły oprogramowanie tego typu oferowało możliwość "mountowania" obrazów dyskietek do Atari 8-bit, dzięki temu na takim komputerze można archiwizować oprogramowanie na Atari 8-bit.
Jednak powoli SIO2PC zdaje się odchodzić do lamusa. Po pierwsze dlatego, że RS232 (COM) we współczesnych komputerach klasy PC (a szczególnie w laptopach) jest standardem zamierającym, a po drugie dlatego, że posiadanie dużego komputera PC, który niekiedy jest kilkukrotnie większy od Atari jako pamięć zewnętrzna jest niezbyt ergonomiczne.
Kolejnym krokiem było rozwiązanie zwane SIO2IDE. Rozwiązanie pozwalało zrezygnować z drugiego komputera, na rzecz prostego interfejsu z dyskiem twardym IDE. Jednak w dalszym ciągu był to emulator image-y dyskowych, który z punktu widzenia systemu operacyjnego Atari 8-bit nie oferował bezpośredniego dostępu do przestrzeni dyskowej. Ciekawym rozwiązaniem był fakt, że bardziej rozbudowane wersje SIO2IDE posiadały gniazdo USB, umożliwiające wygodną komunikację zasobów dysku w SIO2IDE np. z komputerem PC.
Obecnie rekordy popularności biją rozwiązania typu SIO2SD - dzięki zastosowaniu niewielkich gabarytowo kart pamięci, takie urządzenie można bez problemu umieścić wewnątrz Atari 8-bit, nie wspominając o o wiele niższym zapotrzebowanie na ilość energii elektrycznej zasilania.
b) urządzenia równoległe - charakteryzują się potężną szybkością transmisji, tutaj jedynym ograniczeniem jest wydajność procesorów urządzenia i komputera Atari 8-bit. W wypadku Atari 8-bit pozwalają one na osiągi transmisji nawet rzędu 180kbit/s.
Mamy tutaj do czynienia z napędami dyskietek, zarówno 5,25" jak i 3,5" (stacje Karin), jak i dysków twardych (Supra 20MB). Jednak najbardziej godnym uwagi jest interfejs dysku twardzego KMK IDE (oraz jego klony, np. IDEa).
Interfejs ten oprócz wielokrotnie wyższej prędkości transmisji umożliwia także tworzenie dyskietek logicznych/partycji do nawet 4GB/8GB.
Emulatory dyskowe komunikujące się szeregowo posiadają ograniczenie w numeracji sektorów na poziomie liczby 16-bit, co przy rozmiarze sektorów 256 bajtów daje możliwość logicznego adresowania przestrzeni dyskowej do 16MB. KMK IDE, a dokładnie jego BIOS wzbogaca subsystem SIO w Atari 8-bit od dodatkowe możliwości, dzięki czemu jest możliwa adresacja na poziomie 24-bit, a także KMK IDE obsługuje także sektory o rozmiarach 512b, co daje możliwość obsługi na poziomie SIO dysków logczinych/partycji na poziomie do 8GB.
Pomimo, że urządzenia szeregowe i równoległe w wypadku Atari 8-bit używają różnych form komunikacji, to jednak system Atari 8-bit przy pomocy stworzonego bardzo przyszłościowo subsystemu SIO pozwala na niemalże identyczną obsługę tych wszystkich urządzeń, nawet pasywnych magnetofonów.
Komentarze
-
~pitek 2009-01-07 20:48:30Ja miałem stację Atari 1050 - całe podwórko mi zazdrościło ;) Ale kopara mi opadłam, jak u kuzyna zobaczyłem w akcji CA2001 z turbo.
-
~T.D. 2009-01-06 19:37:24Magnetofon i Atari 130XE - to były fajne czasy. Modlitwy, żeby gra się wczytała :D